Mertekler ile çatı çatılması
Geçenlerde dostum Ünal Ataç ile laflıyorduk. Kendisi Mitek için Türkiye’ye dönmüş idi. MiTek, biliyorsunuz, çatı makası konusunda dünya lideri, devi, tekeli, ne derseniz deyin. Ne yazık ki MiTek’de Türkiye’den ayrıldı. Ben bıraktıktan sonra ahşap yapı elemanları üreten, temin eden firmalar giderek azaldı ve artık çatı makası üretecek bir tek Mudanya’da ki arkadaşlar kaldı ki onlar Gang Nail temsilcileri. Gang Nail bağlantı elemanları tedarikçisi. Yani ahşap çatı çatacaksanız büyük ihtimal bu işi mertekler veya kirişler ile kendi başınıza yapacaksınız demektir.
Ancak devlet baba bu işleride kafadan ve hesapsız kitapsız yapmanıza razı olmuyor. TS 498 numaralı ” Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri” isimli standart ile, bu işi bir rapta zapta alıyor. Her ne kadar standart rüzgar yükleri vs. gibi bir sürü hesaba temel olacak teşekküllü bir kaynak sunsa da, bizim konumuz ahşap yapılar olduğu ve de ahşap apartmanlar olmadığı için sadece kar yükleri ile ilgilenip, bir kaç tablo ile, mertek ve kirişlerimizin boyutlandırılmasını sağlayacağız. Ahşap bir yapının TS 498 ışığında ahşap çatısını tasarlamanız için ilk yapacağınız iş bu standartta yer alan “İl ve İlçelere Göre Zati Kar Yükü Bölgeleri” isimli tablodan yapının yapılacağı ilçeyi seçerek kaçıncı bölgede bulunduğunuzu tespit etmek: İkinci işiniz, yapının denizden kaç metre yukarıda olduğunu belirlemelisiniz. Eğer çok meraklı iseniz gidip bir GPS veya GPS içeren telefon almak durumundasınız. Diğer bir seçenek, Google Maps indirip yükleyerek arsanın yerini tepeden aramak. Üçüncü seçenek konu komşunun ağzını aramak. Neticede, elde ettiğiniz bu iki bilgi; yani denizden yüksekliğiniz ve hangi bölgede olduğunuz bilgileri ile bir başka tabloya bakıyorsunuz. Bu tabloda, denizden ne kadar yüksekte olduğunuzu, kaçıncı bölgede olduğunuz ile çakıştırıp, oradaki değeri bir kenara yazıyorsunuz. Şimdi artık işiniz çatı merteklerinin ( İng: Rafter ) kesit ölçülerini bulmaya kalıyorki bunu da ayrı bir tabloda hizmetinize sunuyorum.
Şimdi özetleyelim:
3 Adımda çatı mertek hesabı
Birinci adım:
Kar yükü bölgeleri
Önce aşağıdaki tabloyu indirip ahşap yapı konduracağınız yerin kaçıncı bölgede bulunduğunu belirleyin.
İkinci adım:
Kar Yükü Değerleri
tablosundan bulunduğunuz bölgeye göre, bir sonraki adımda kullanmanız gereken yükü belirliyorsunuz.
Üçüncü adım:
Mertek Açıklık Tablosu
Şimdi bu tablodan geçmek istediğiniz açıklığa uygun, mertek olarak kullanacağınız kerestenin kesit ölçüsünü buluyorsunuz.
Bu tablo sadece masif kereste mertekleri kapsamaktadır. Çakma, lamine, I-kiriş veya başka icat mertek kullanmaya niyetli iseniz bu tabloya itibar etmeyiniz ! Kereste sınıfında " SS " tabiri, bu işe uygun seçilmiş kereste için kullanılmıştır. Herbiri taşıyıcılığı için kontrol edilmiş kerestedir.
Yukarıda verdiğim mertek açıklık tablosu, Türkiye'de ilk kez yayınlanmaktadır. Kıymetini biliniz !