Kontraplak -> Kontratabla -> Kontrapan -> CLT
İlkokul veya Ortaokul yıllarındayım. Babam Makine Kimya Endüstrisi Kurumu ( MKE ) diye çok büyük bir kamu iktisadi teşekkülünde ( KİT ) çalışıyor. Şimdi bu kurum eskisi kadar bilinmiyor, KİT kavramı da yok olmaya başladı. MKE çok farklı sektörlerde üretim yapıyor idi. Bu yazıda bizi ilgilendiren kısmı; NATO için cephane üretiyor ve bunları taşıyacak sandıkları yapmak için kontraplak ta üretiyor. Birde kereste fabrikası var.
O zamanlardan biliyorum ki KONTRAPLAK demek, ahşap kaplama yapraklarının, birbirine ters katmanlar halinde tutkalla preste sıkılıp plaka haline getirilmesi. Yani usta ağzıyla konuşursak bir suyuna, bir sofrasına ( Bazıları sokurasına der ) üst üste sıkıyorsunuz.
Yine o yıllarda TBMM büyük toplantı salonu yenileniyor. Kenan amcamın, suyuna sofrasına, sıcak tutkal ile üst üste papel sıkarak duvar panelleri yaptığını biliyorum.
Babam MKE de ki görevi sırasında tuttu bir icat yaptı, nereden akılına geldiyse, iki kontraplak arasına çıtalar yerleştirerek presledi ve daha kalın, daha dayanıklı bir plaka elde etti. Bu işi MKE sevdi ve babam KONTRATABLA adı verilen bu panelin fabrikasını kurmak ile görevlendirildi. ’60 lı yıllarda, bunları öğrenmeye başlamış olsamda beni hiç ilgilendirmiyor idi. Beni ilgilendiren, babamın makine alımı-seçimi için Almanya’ya gidip geliyor oluşu idi ve iki anlamı vardı: Bir babam bir süre evde olmayacaktı, iki, dönüşte acayip oyuncak arabalar vs. gelecekti !
MKE Kontratabla üretimini ne zaman bıraktı bilmiyorum. 3 cm kalınlığında paneller idi. Kolay işlenirdi ve iki yüzünde su kontraplağı kullanıldığı için çok dayanıklı idiler. Önce yan birleştirme yapıp sonra mı presliyorlardı, ne tutkal kullanıyorlardı bilmiyorum. Sanki babamın ” İşçiler elle diziyor ” dediğini hatırlar gibiyim.
Bendeniz de, bundan 15 yıl kadar önce, şimdi olmayan Yaprak A.Ş. bünyesinde, kalıplık kontraplak’a alternatif olan, ” 3 tabakalı ahşap panel ” üretimine bulaştım. Yaptığımız iş 7 mm kalınlığında parçaları önce yan birleştirme ile panel haline getirmek, sonra bunları suyuna sofrasına 3 kat üst üste tekrar sıkmak idi. Kalınlık 21 oluyor idi. Adını ne oldu ? KONTRAPAN
Pan kısmı panelden geliyor. Kontra lafı malum: Birbirine ters istikamette sıkılmış.
Bu panelleri endüstri standartı olan sarı renkte melamin ve formaldhyde karışımı ile kaplayınca kalıplık olarak satıyor idik. Ham olarak mobilyacılar merak sarsada, tek kat hali ” yan birleştirme ” adı ile daha çok tutulur oldu.
Şimdiler de, daha kalın kesitli ahşabın altındaki tutkalın kürlenmesini sağlayacak presler ve bu şartlarda kürleşebilen yapıştırıcılar sayesinde 3 tabakalı ahşap paneller çok daha fazla kullanım alanı buluyor. Ahşap yapı sektöründe nerede ise perde beton gibi kullanım alanı buluyor. Adı ise CLT. Açılımı Cross Laminated Timber. Türkçesi: Ne desek bilmem. Yazının konusu ve amacı da bu. CLT için bir karşılık bulalım.
Cross lafının Türkçesi çapraz, verev, diyagonal, karşıt, aykırı gibi şeyler.
“Kontra lamine ahşap” demek istemiyorum çünkü kontra lafınıda bilen az.
Çapraz Lamine Ahşap Paneller demek pek uzun olacak. Galiba, temayüle de uyarak en doğrusu KONTRA PANEL demek olacak.
Hoşgeldiniz tabakalı ahşabın yeniden doğuşuna.