Ahşap ile geçilmiş en uzun açıklık

Özgür Gürcan kardeşimiz sormuş: Ahşap kiriş ile en çok kaç metre geçilir demiş.

1800 lerde yapılmış ve 60 veya 80 metre geçilmiş Amerikan köprülerinden bahsetmek istemiyorum. Bir kısmı hala duruyor, bir kısmı yok olmuş. Hatta birisi 3-5 yıl evvelki bir kasırgada sulara kapıldı gitti.

Yine en büyük ahşap yapı tartışmasına da girmeyeceğim. Çünkü her seferinde kavga çıkan bir konu: En büyükten kasıt nedir ? En büyük kütle mi, en uzun ? en yüksek ? En çok ahşap kullanılan ? Burada sadece 3 örnek vermek istiyorum ki ahşap ile neler yapılabileceği hakkında bir fikir versin. Özellikle soruyu soran bir mimarlık öğrencisi olunca mümkün olduğunca değişik bir şeyler olsun istedim.

1- The Richmond Olympic Oval

Doğal olarak spor yapılarında geniş açıklıklar söz konusu. Bu tür yapılarda da tercih edilen lamine kirişler. Bu 170 x 215 metre boyutlarındaki ” kapalı buz paten pisti” diyebileceğimiz yapı Kanada, British Columbia eyaletinde ve Vancouver yakınlarındaki Richmond kentinde. 2006 yılında başlanmış 12 kasım 2008 de açılışı yapılmış ve 2010 kış oimpiyatlarında ev sahipliği yapmış. Maliyeti 178 milyon Dolar. Çatı için 2400 m3 kereste kullanılmış ve geçilen serbest açıklık, sıkı durun, 100.58 metre !

Yapı ile ilgili sayfalarca yazılabilecek özellikler biliniyor. Kimisi teknik kimisi de  “Çevrede çok fazla Çin kökenli göçmen yaşadığından 2 Feng Sui uzmanından görüş alınarak tasarlanmıştır ” gibi sansasyonel bilgi dolu internet sitelerine ulaşmak mümkün. Çok daha çarpıcı ve detaylı fotoğraflar ve teknik resimlerde bulabilirsiniz. Özellikle ana kirişleri bağlayan kanat şeklindeki çatı örtüsü ile ilgili. Google da Richmond Olympic Oval yazın yeter.

2-  Tillamok Air Museum

ABD washington eyaleti Oregon yakınlarındaki Tillamok Amerikan Deniz Kuvvetleri Hava üssünde 1942 yılında 2 adet hangar inşasına başlanıyoryor. Ahşap konstrüksiyon.

Hangar A inanılmaz bir sürede 27 günde bitirilmiş ancak 1992 yangını ile yok olmuş.

Hangar B ise 1943 yılında bitiyor ve günümüze ulaşarak müze olarak hizmet veriyor. Müthiş turist çekiyor bu devasa yapı.

Geçilen serbest açıklık 90 metre 22 santim. Lamine değil. Klasik çivi çakılarak çatılmış ahşap çatkı.

Uzunluğu 326.74 metre. Yükseklik 58 metre 52 santim. Boru değil 15 kattan daha fazla. Kapıların yüksekliği 36.58 metre. Her biri 6 kanat, her kanat 30 ton ağırlığında. Kapılar açıldığında 67 metre eninde bir açıklık ortaya çıkıyor ki uçaklar hangara rahat girebilsin. Kapı kanatları tren rayları üzerinde kayarak açılıyor.

Ölçülere bakar mısınız ! ve yıl 1942 !

Daha fazlası için bakınız: www.tillamokair.com

3- Metropol Parasol

Üçüncü örneğim daha yeni tarihli. 2005 yılında başlanıp 2011 yılında bitirilmiş. Türkçesi ” Kentsel Güneşlik ”

İspanya’da Seville kentinde hareketliğini kaybetmiş küçük bir eski pazar yeri, küçük bir meydana gölgelik yapılıyor. Amaç hareketlendirmek. 2005 yılında başlanmış 2011 yılında bitmiş.

Çatkının örttüğü alan yaklaşık 5000 m2. 3400 ayrı parça ahşap eleman kullanılmış. 3000 ayrı bağlantı noktası var. Ahşap elemanların en uzunu 16.5 metre. Kısa açıklıkları geçen organik bir çatkı ile 5000 m2 !

2500 m3 paralel lamine edilmiş papel kaplama kullanılmış. Lamine kiriş dediğimiz zaman üst üste sıkılmış ahşaplar aklımıza geliyor. Burada ise başka bir laminasyon tekniği görüyoruz: Papel dediğimiz kalın ahşap kaplamalar yan yana sıkılıyor.

Modern bir şaheser.

Şimdiiii;

Görüldüğü üzere ahşap kirişle en çok kaç metre geçilir sorusunun cevabı çok.

Hem çok metre geçersiniz anlamında hemde çok çeşitli geçersiniz anlamında. Yeterki yeterince çılgın düşleyebilesiniz.

Benim şahsen Türkiye’de geçtiğim en uzun açıklık 16 metre, Silivri’de, Sunflower Evleri’ndeki kuleli yapıda.

Bana sorarsanız burada en önemli kısıtlama nakliyedir. Uluslararası literatür der ki sınır 24 metredir. Yani 24 metreden daha uzun kiriş, makas vs. taşınamaz. Buda demektir ki tasarlayacağınız en uzun parça 24 metre olmalıdır.

Yine buradan bir hikaye aktarayım size. Sultanahmet’teki Four Seasons otelinin yanındaki kazı alanının üzeri kapatılmak isteniyor. Bir tarihte ki şimdi tam hatırlamıyorum 2002 – 2003 gibi. Keza tasarladığımız kirişlerin boyunu da şimdi tam hatırlamıyorum. Sanıyorum 18 metre idiler. İşin fiyat, ödeme, teslim tarihi gibi konularında anlaşıldı. Karayolları Ankara’dan nakil için izin verdi, Boğaz köprüsünü geçiş için kapamayı kabul etti. Valilik Galata köprüsünü ve yolları geçiş için kapamayı kabul etti. Ama biz Sultanahmet meydanının yanıbaşına kirişleri çıkarabileceğimiz, döndürebileceğimiz, oralara götürebileceğimiz bir yol, bir rota bulamadık. Yukarıda 3. örnekte verdiğim Metropol Parasol gibi küçük parçalar ile oluşturabileceğimiz bir tasarımda, doğrusunu isterseniz hiç mi hiç aklıma gelmemişti. İş kaldı.

Sevgili Özgür kardeşim;

İşin özeti ahşap ile çok metre geçip, çok olağanüstü işler yapabilirsin. Yeter ki bırak hayal gücün çalışsın. Metreler, metreküpler sonra gelir.